Aan hedonisme ten onder
Even iets vrolijks, zo tegen het einde van het jaar. De VPRO zond afgelopen zondag een Tegenlicht-documentaire uit over Paul Kingsnorth, een voormalige milieu-activist. Voormalig, want hij heeft de strijd voor een beter milieu opgegeven. Hij geloof er niet meer in. En dat snap ik eigenlijk wel. De ondergang lijkt onontkoombaar.
Composttoilet
Kingsnorth leidt met zijn vrouw en twee kinderen een teruggetrokken bestaan op het platteland van Ierland. Ze kochten daar een stuk land en leven er zo zelfvoorzienend mogelijk. Ik zag herkenbare beelden van een moestuin, wat kippen en een man die hout hakt.
‘De werking van een wc vat goed samen hoe wij zijn gaan leven.’
De wc die in het huis zat heeft hij eruit gesloopt en vervangen door een composttoilet. ‘De werking van een wc vat goed samen hoe wij als moderne, westerse mens zijn gaan leven. Je poept, je trekt door en je ziet het nooit meer terug. Iemand anders, ergens, ruimt jouw troep op.’
Technologische oplossingen
Jarenlang was hij een fanatieke activist in de milieubeweging. Hij schreef pamfletten, protesteerde, ketende zich vast en liet zich arresteren. Maar nu is hij tot de conclusie gekomen dat het milieu en het klimaat niet te redden zijn. Niet omdat het theoretisch niet mogelijk is, maar omdat de mensheid volkomen op het verkeerde spoor zit.
‘We zoeken de oplossingen in technologie. Maar je kunt nooit genoeg windmolens plaatsen om in de huidige energiebehoefte te voorzien. En hoe oké zijn windmolens? We plaatsen ze in natuurgebieden, vermoorden er vogels mee en het materiaal voor die dingen wordt gemaakt in fabrieken ver weg, van grondstoffen die we afnemen van de aarde.’
Duurzaamheid is een aflaat geworden.
Duurzaamheid is volgens Kingsnorth een aflaat geworden. ‘De middenklasse koopt een hybride auto en koopt daarmee zijn schuldgevoel af. Maar met een hybride vervuil je ook. Denk alleen al de fabricage ervan.’
En: ‘Tientallen jaren van technologische ontwikkelingen hebben de klimaatverandering en de schade aan het milieu niet vertraagd, laat staan tot stilstand gebracht. Maar nog steeds is dat waar alle aandacht naartoe gaat.’
Spiritualiteit
Het echte probleem volgens Kingsnorth, is dat we ons als mens boven de natuur hebben geplaatst. We leven niet meer met de natuur, maar verzinnen zoveel mogelijk manieren om de natuur buiten ons leven te houden. Stijgt de temperatuur, dan zetten we de airco wat hoger.
We hebben ons als mens het recht toegeëigend om de aarde en alle grondstoffen die de aarde heeft, te exploiteren. Ten koste van andere diersoorten, van bomen, planten en alles waarmee we de aarde delen. Een beetje besmuikt zegt Kingsnorth: ‘Eigenlijk ontbreekt het ons in deze tijd aan religie of spiritualiteit. Het geloof dat er iets hogers is dan de mens, iets waar je respect voor moet hebben.’
‘Eindelijk hoef ik de aarde niet meer te redden.’
Het is misschien wat ironisch dat hij zijn conclusie ook als een bevrijding ervaart: ‘Eindelijk hoef ik van mezelf de aarde niet meer te redden. Laten we nu maar gewoon afwachten wat er komt en ermee dealen.’
Verworvenheden
Ik zag de documentaire gisteravond en heb er een tijdje over na zitten denken. En ik geloof dat Paul Kingsnorth gelijk heeft. We gaan onze ‘verworvenheden’ nooit meer opgeven. Plastic soep, genetische manipulatie, ontbossing, waterverspilling, boren naar olie, CO²-uitstoot, het uitroeien van diersoorten en het exploiteren van natuurgebieden, niets lijkt deze processen nog te kunnen stoppen.
We vliegen voor een habbekrats kriskras door Europa.
We vliegen massaal voor een habbekrats kriskras door Europa. Stedentripje hier, stedentripje daar, voor de prijs hoef je het niet te laten. We blijven nieuwe spullen kopen, we blijven in onze auto’s rijden en we houden van onze elektronica, onze huishoudelijke apparaten en een lap vlees op ons bord.
En dus gaan we uiteindelijk met zijn allen aan hedonisme ten onder.
Eigen waarden
Kingsnorth doet nu maar gewoon de dingen die hij zelf verantwoord vindt. Hij probeert een zo aangenaam mogelijk leven te leiden, volgens zijn eigen waarden, dichtbij de natuur. En dus maakt hij compost van zijn eigen poep, plantte hij al meer dan 800 bomen, leeft zijn gezin zoveel mogelijk van de opbrengst van hun moestuin, maar rijdt hij ook in een auto en heeft hij elektriciteit en internet.
Kingsnorth vindt niet dat iedereen zou moeten leven zoals hij doet. Hij zegt ook niet dat hij de wijsheid in pacht heeft. ‘Dit is hoe ik er nu over denk. Misschien verandert het later weer.’
Eigen weg
Het is allemaal behoorlijk herkenbaar. Ook ik ben mijn eigen, kleine wereld aan het creëren waarin ik kan leven zoals ik denk dat het goed is. Voor altijd zoekende. Ik ben vegetariër, maar 100% veganist lukt me nog niet vanwege mijn kaasverslaving. Ik heb geen magnetron, droger, vaatwasser of andere overbodige apparaten, maar ik gebruik wel elektriciteit.
Er komen geen bestrijdingsmiddelen de moestuin in, maar ik laat wel mijn katten het natuurlijk evenwicht verstoren. Er heeft hier de afgelopen maanden een gruwelijke hagedissenmoord plaatsgevonden. Hagedissen die leven van de insecten die leven van mijn groente in de moestuin.
Voor altijd zoekende.
Ik stook zo CO²-neutraal mogelijk met hout uit eigen bos en een kachel met een hoog rendement, maar er komt toch fijnstof uit de schoorsteen. Ik probeer minder te vliegen, maar wil wel twee keer per jaar naar Nederland om vrienden en familie te zien. En ja, ik heb een auto – een diesel nog wel – en internet.
Ten onder
En zo moet iedereen voor zichzelf zijn eigen weg maar bepalen. Ten onder gaan we toch. De mensheid dan. De aarde overleeft het uiteindelijk wel.
Andere verhalen voor de donkere decemberavonden:
- It’s the climate, stupid! (augustus 2016)
- Waarom de verkiezing van Trump mijn emigratiebehoefte aanwakkert (november 2016)
- Doomsday preppen (mei 2018)
- Over Leslie, een rupsenplaag en klimaatverandering (oktober 2018)
You may also like
Beschermd: Een update over van alles
Het water staat aan de lippen
Comments
Wat je schrijft is zo herkenbaar. Denk ook dat de industrialisatie te ver gevorderd is om nog terug te schroeven. 90 % van de mensen ziet het marerialisme als een verworven recht en wil niet meer terug. 10 % ziet het effectief verkeerd lopen en heeft de wil om er iets aan te doen, maar is in een te kleine minderheid om daadwerkelijk verschil te maken. Ik lees uw blog nu al een tijdje en leef op dezelfde wijze zoals jij op uw berg, maar dan op een stukje grond in Vlaanderen, Belgie. Zelf bessen kweken en fruit hebben voor de helft van het jaar, groenten kweken om een gans jaar te overbruggen. Hout uit eigen bos om ons huis te verwarmen. Eerst kijken wat we hebben voor we iets nieuws kopen, en proberen het te beredderen met hetgeen we reeds hebben. Mijn man en ikzelf werken beide halftijds. We hebben ook een auto en pc en dergelijke, maar gebruiken die tot ze op de draad versleten zijn. De omgeving bekijkt ons soms met rare ogen en beziet ons als ‘niet mee met de maatschappij’. Maar ik vraag me soms af waar zij terecht zullen komen en waarom je precies ‘mee’ moet zijn met de maatschappij. Moesten we met zijn allen een stapje terug doen, en niet zoveel willen, wat materialisme betreft bedoel ik dan, zou het al een heel verschil maken voor de wereldbol. Komen de volgende generaties tot een ommekeer of gaat de wereld volledig in overdrive ? Ik zal het niet meer meemaken wat het zal worden. Jammer.
Ha Nant, leuk om zo’n uitgebreide reactie te krijgen van een Vlaamse gelijkgestemde. Heel herkenbaar hoe jullie leven. Blijf gewoon lekker trouw aan je eigen waarden! Gelukkig krijg ik overigens bijna alleen maar positieve reacties op de keuzes die ik in mijn leven heb gemaakt.
Wij hebben per ongeluk ook deze docu zitten kijken. Was interessant en inderdaad heel herkenbaar.
De enige manier om dit op te lossen (en dat gaat niet gebeuren) is het systeem gebruiken tegen zichzelf. Kortom, alles prijzen met alle kosten (dus ook de milieu schade) erin verwerkt. Breekt de pleuris los, want dan zijn de meeste “extra’s” ineens niet meer betaalbaar. Maar geen politicus/a die zich hier aan durft te wegen, politieke zelfmoord. En dus gaan we rustig door met het slopen van deze planeet. En pas als het te laat is worden we met zijn alle wakker, in een nachtmerrie.
Ja, zo zal het waarschijnlijk gaan. Dat vond ik ook wel mooi dat hij dat zei: er is geen gezamenlijke vijand. De vijand, dat zijn we zelf.
Iemand gaf het al als tip en oh, Paul Kingsnorth. Ik las een paar jaar geleden zijn Uncivilisation Manifesto en oh, die was raak. Eens met CF, het is zo niet populair om maatregelen te nemen. Een groot deel van het volk zal mauwen over ‘het afnemen van vrijheden’ terwijl ze vrijheden en comfort al lang geleden met elkaar zijn gaan verwarren. We hebben veel comfort, weinig vrijheid. Maak het ‘geen vrijheid’. En het gaat maar door en gaat maar door en niemand kan er iets aan doen. Wil er iets aan doen. Je zo veel mogelijk afzonderen van de hersenloze consumerende menigte is het enige dat ‘helpt’.
Je hebt gelijk, het gaat om comfort. En dat noemen we dan de vrijheid om er een teringzooi van te maken.
Oh na, dark-moutain.net is ook van hem geweest en hierop staan heel veel prachtige essays. Geen vrolijke kost maar minder triest dan dat ‘Elon Musk verzint wel een briljante batterij en zonnepanelen en dan gaan we lekker cradle to cradle en kunnen we lekker eeuwig blijven consumeren tralalalala’ van de meeste mensen en media.
Hahaha, nou dat, ja. Een wat ongemakkelijke boodschap. Maar het orkest blijft spelen en we blijven dansen. Zelfs als de ijsberg al geraakt is. Ook wel weer een mooie ondergang. Je zou er best een film van kunnen maken.
Hola Lonneke, heb het ook gezien. As eco friendly as possible leven, zo benoem ik het voor mezelf. Hier aan de Costa Blanca bloedt mijn hart regelmatig als er zonder pardon pijnbomen worden geveld en een nieuwe milieuonvriendelijke schoenendoos wordt gebouwd. Voorzien van waanzinnig veel glas en daarna airco’s om het af te koelen. Tja Spanje en het milieu. Zo lang de economie als belangrijkste doel wordt gezien in de wereld, gaat het altijd ten koste van de natuur……en het is echt niet van nu. Als kind in de jaren ’70 had ik al stickers ‘wees wijs met water’ & de ‘wereldbol als opbrandende kaars’. Het komt altijd terug op mijn pad…Genieten zolang ik leef, zoals het voor mij goed voelt. Feliz Navidad 😉 Harriet
Het is bij jou waarschijnlijk nog veel erger dan bij mij. Hier heb je nog een grotendeels ongerepte kust met zeer strenge bouwvoorschriften. En airco heeft hier ook niemand, haha!
Feliz navidad a ti también!
Ik denk wel eens: wat maakt het uit of er na ons nog 10 generaties of 1.000 generaties komen? De generaties die nooit geboren zullen worden zal je niet horen klagen. De flora en fauna op deze planeet is uiteindelijk beter af zonder de mensheid.
Dat zeker! Het wordt alleen voor de allerlaatste generatie mensen zo ontzettend naar…
Ja, die generatie zal dan moeten emigreren naar een nieuwe leefbare planeet, waar we zo naarstig op zoek naar zijn…
Ook ik heb even over deze documentaire moeten nadenken. Op basis van de wetenschappelijke consensus omtrent klimaatverandering acht ik het waarschijnlijk dat de schade die wij aan ecosystemen aanrichten zwaar destructieve en verregaande gevolgen zullen hebben, echter hoe ver? Er worden meerdere toekomstbeelden voorspeld variërend van gedeeltelijk of geheel verlies van ecosystemen tot een wereld zonder atmosfeer en oceanen waar ook geen plek meer is voor bijvoorbeeld extremofielen. De mate van impact hangt echter nog steeds af van veel onzekere factoren en ligt niet vast.
Ik begrijp zijn wanhoop en frustratie maar hij lijkt in zijn overtuigingen absoluut niet neutraal en objectief naar technologische ontwikkeling te kunnen kijken. Voorbeeld hiervan is de negatieve vergelijking tussen hedendaagse (vervuilende, consumerende) cultuur en een toiletpot of sanitair infrastructuur en het verwijderen uit zijn huis.
Wat (bewust) niet verteld wordt is dat een toiletpot en een sanitaire infrastructuur juist ontstaan is in de noodzaak de negatieve effecten zoals ziekteverspreiding door decentrale ongereguleerde sanitaire systemen in geürbaniseerde omgevingen aan te pakken. Op het moment dat de mensheid de correlatie tussen slechte hygiënische omstandigheden (feces in de straten, open riolen ) en de verspreiding van een scala aan ziektes ging inzien heeft men een technologische oplossing bedacht om ultiem het menselijk leed te verminderen. Als we sanitaire infrastructuur en technologie toetsen aan menselijk moraal lijkt het zijn fundament in het goede te hebben en heeft weinig te maken met het makkelijk af zijn van je troep. (Maar draagt ook bij aan onbalans in ecosystemen)
Misschien is het enkel een slechte analogie of metafoor voor wat hij duidelijk wil maken maar voor mij zegt het vooral veel over zijn extreem negatieve geest. Veel technologische en wetenschappelijke vooruitgang in verschillende disciplines hebben gezorgd voor overbevolking in onze ijver om menselijk leed en te minimaliseren en leefomstandigheden te verbeteren. In dit proces zijn wij als mensheid pas enkele tientallen jaren bewust wat de nalatenschap van technologische en industriële revoluties zonder bijsturing zal zijn. Culturele veranderingen vergen tijd maar zijn mogelijk gebleken door de geschiedenis heen zoals de verlichting of het komen en gaan van religies. Het is de vraag of de benodigde veranderingen snel genoeg komen.
De wederom slechte vergelijking tussen ‘religieuze beloften’ in het hiernamaals en de voor hem valse beloftes met betrekking tot technologische vooruitgang zijn voor mij onbegrijpelijk. Hij lijkt bijna in een religieus dogma vast te zitten en de wetenschap enkel te omarmen wanneer het zijn bestaande ideeën ondersteund en in andere gevallen te negeren. Het is net als een dogmatische gelovige die het op de tijdschaal van een menselijk leven moeilijk vind om biologische evolutie aan het werk te zien, de verandering is langzaam maar wel degelijk aanwezig en wetenschappelijk aantoonbaar. (als men goed kijkt) Dat zelfde geld voor wetenschappelijke en technologische beloften en vooruitgang in verschillende disciplines, die is overduidelijk en zelfs exponentieel.
Samengevat laat deze man paradoxaal de meest inspirerende en tegelijkertijd minst inspirerende en grillige indruk op mij achter. Een verslagen (depressieve) man ‘ high on his own supply’ die in een eenzijdig monoloog zonder weerwoord of kritische tegenargumenten bij Tegenlicht zijn platform heeft gevonden.
Ha Gregor, dank voor je zeer uitgebreide reactie. Volgens mij heeft de VPRO een portret willen maken en er daarom bewust geen discussie van gemaakt of de man gelijk heeft of niet.
De moderne wc noemt hij inderdaad een metafoor voor hoe we tegenwoordig met onze troep omgaan. Volgens mij betwist hij het nut van die uitvinding niet, maar maakt hij zelf de keuze om ‘circulair’ met zijn poep om te gaan, vermoedelijk ook als bewustwording voor hemzelf en zijn gezin. En ik ben met je eens dat de wc een enorme vooruitgang heeft betekend qua ziektebestrijding en hygiëne. Maar feit is ook dat de meeste wc’s nog steeds met schoon drinkwater worden doorgespoeld, terwijl we daar wereldwijd een steeds groter gebrek aan krijgen. Wat dat betreft zijn de tijden ook veranderd.
Dat hij een link legt tussen religieuze beloften voor het hiernamaals en het geloof in nieuwe technologie heb ik gemist. Maar ik snap wel wat hij bedoelt als hij zegt dat we daar teveel onze hoop op gericht hebben. Dat illustreert hij vrij treffend met dat verhaal over windenergie, maar kun je ook toepassen op andere technologie. De vervuiling die er komt kijken bij het maken van accu’s voor elektrische auto’s of het maken van zonnepanelen bijvoorbeeld.
Ik ben echt bang dat we allang onherstelbare schade hebben aangericht en zie hier bovendien nog geen enkele kentering in komen. Van CO2-uitstoot tot plastic soep tot de enorme hoeveelheid pesticiden die we over onze gewassen spuiten. Om maar iets te noemen.
Het format voor een portret lijkt me inderdaad duidelijk. Waar ik persoonlijk moeite mee heb is dat er genoeg mensen waaronder mijn ouders een enorm gewicht aan de opinie van deze man hangen. Niet meer strijdbaar zijn, bijna opgeven en kiezen voor het isolement. (Geen fijne omgeving voor opgroeiende kinderen) Ik haal persoonlijk veel meer inspiratie uit mensen die strijdbaar ten onder gaan.
“Do not go gentle into that good night,
Old age should burn and rave at close of day;
Rage, rage against the dying of the light.
Though wise men at their end know dark is right,
Because their words had forked no lightning they
Do not go gentle into that good night.
Good men, the last wave by, crying how bright
Their frail deeds might have danced in a green bay,
Rage, rage against the dying of the light.
Wild men who caught and sang the sun in flight,
And learn, too late, they grieved it on its way,
Do not go gentle into that good night.
Grave men, near death, who see with blinding sight
Blind eyes could blaze like meteors and be gay,
Rage, rage against the dying of the light.”
Bedankt voor de tip. Paul Kingsnorth uit precies mijn negatieve gedachten die op sombere dagen wel eens boven komen drijven. Ik probeer maar op mijn manier ‘licht’ op de aarde te wegen, maar intussen zie ik natuurlijk heus wel hoe weinig dat uithaalt en hoezeer de maatschappij niet beweegt in een richting die ik kan ondersteunen.
En wat kan je dan? Gewoon maar voortdoen en zo veel mogelijk leven volgens je eigen waarden. Leren accepteren dat de mensheid niet zo in elkaar zit als je graag zou willen. “Quand on n’a pas ce qu’on aime, il faut aimer ce qu’on a.”