Geplande veroudering

Deze gloeilamp brandt al 115 jaar. Hij is gemaakt in 1901 en hangt in de brandweerkazerne in Livermore, een stadje in California. Je kunt hem dag en nacht bekijken via een webcam.

Die webcam overigens, is al de derde. Hoe kan zo’n stokoude gloeilamp maar blijven branden, terwijl de webcams die hem vastleggen telkens na een paar jaar versleten zijn?

‘Verouderde’ laptop

Mijn laptop is al een tijdje behoorlijk traag. Het bemoeilijk het bloggen, want mijn WordPress dashboard loopt er regelmatig van vast. Ik heb al van alles geprobeerd: mijn schijven opgeruimd, ongebruikte programma’s verwijderd, cookies en cache bestanden verwijderd, het helpt allemaal maar een beetje en slechts tijdelijk. Misschien is ie dan toch ouder dan gedacht? Ik check het, maar nee. In augustus 2014 heb ik hem in gebruik genomen. Nog geen twee jaar geleden dus. ‘Laptops worden na een of twee jaar langzamer in opstarten en gebruik’ lees ik op de site van de Consumentenbond. Het staat er alsof het een ijzeren logica is. Maar dat is toch gek? Waarom verouderen laptops, printers, telefoons en andere elektronica zo snel?

Geplande veroudering

Het antwoord: geplande veroudering, ofwel planned obsolescense. Het bewust zó fabriceren van producten, zodat ze maar een beperkte levensduur hebben. Het is bedacht door Bernard London. Hij schreef in 1932 een pamflet om een eind te maken aan de economische depressie. Als producten sneller vervangen zouden moeten worden, dan zouden mensen sneller nieuwe producten kopen, werd er meer geproduceerd, was er voor meer mensen werk en zou de economie weer op gang komen. Al in 1924 was er het Phoebus cartel: fabrikanten van gloeilampen (waaronder Philips) maakten de afspraak dat een gloeilamp niet meer dan 1000 uur mocht mee gaan.

The Lightbulb Conspiracy

In 2010 verscheen de documentaire The Lightbulb Conspiracy, over de geschiedenis en de toepassingen van geplande veroudering. Dames, wisten jullie dat ladders in panty’s eigenlijk al in 1954 tot het verleden behoorden? En dat HP een InkJet printer op de markt had, die er na 15.000 printjes automatisch mee ophield? Met dank aan een ingebouwde chip? De documentaire is hier te bekijken:

Verspilling

Hoewel ooit misschien bedacht om de economische recessie te boven te komen, leidt geplande veroudering tot een enorme berg afval (vooraf in Afrika) en onnodige verspilling van schaarse grondstoffen. En het is ook best gek hoe normaal we het zijn gaan vinden. Een mobieltje van twee jaar? Stokoud. Software die niet meer compatibel is met iets verouderde modellen? We zijn het gewend.

Ga er maar aan staan met je goede consumindergedrag. Deze laptop ga ik in ieder geval verslijten tot het gaatje. Zolang ik erop bloggen kan. Maar ik ben bang dat mijn laptop allang op een Afrikaans computerkerkhof ligt, voordat de gloeilamp in de brandweerkazerne van Livermore de geest geeft.