Is het duur om zzp’er te zijn in Spanje?

In Spanje begin je als zelfstandige elke maand met 289 euro in de min. Als je als autónomo werkt, draag je verplicht sociale premies af. Is zzp’er zijn in Spanje duur?

Tekstschrijver in Spanje

Ik werk als zelfstandig tekschrijver vanuit Spanje voor opdrachtgevers in Nederland. Ik sta in Spanje geregistreerd als zzp’er en betaal hier belastingen. Autónomo heet dat in het Spaans. Of in mijn geval: autónoma. Voordat ik hierheen vertrok, las ik regelmatig het volgende advies op fora voor digital nomads: registreer je niet in Spanje als ondernemer, want dat is een dure grap. Maar is dat wel echt zo?

Verplichte bijdrage voor zzp’ers

In Spanje betaalt elke zzp’er maandelijks minimaal 289 euro aan sociale premies (in 2021). Of er in een maand nou nul euro of 10.000 euro binnenkomt, je moet altijd 289 euro afdragen aan de Spaanse staat.

Het verschil tussen Spanje en Nederland is dat je in Spanje als zelfstandige verplicht meedoet aan de sociale verzekeringen en in Nederland niet. Er staat dus het een en ander tegenover die 289 euro per maand: een ziekenfondsverzekering (zonder eigen risico), een uitkering bij ziekte, een arbeidsongeschiktheidsverzekering en een pensioen. Allemaal zeer bescheiden en met de nodige voorwaarden, maar toch.

Voor startende ondernemers is er een tarifa plana: het eerste jaar als autónomo in Spanje betaal je maar 60 euro per maand. Dat loopt in de twee jaar daarna in stappen op naar 289 euro per maand.

Een miljoen zelfstandigen hebben een probleem

De verplichte bijdrage die zzp’ers in Spanje moeten betalen, is gekoppeld aan het bruto minimumloon. Dat is op dit moment 950 euro per maand. Het bedrag dat zelfstandigen moeten betalen is ongeveer 30% daarvan. Stijgt het minimumloon, dan stijgt ook de bijdrage voor autónomos.

Het probleem is dat dit tarief voor iedereen geldt, ongeacht wat je verdient als zzp’er. Je mag altijd meer betalen (dan ontvang je ook hogere uitkeringen en een hoger pensioen), maar minder kan niet. In de praktijk betaalt 85% van de autónomos in Spanje dit minimum. Van de ongeveer 3 miljoen zelfstandigen in Spanje heeft echter een derde minder dan 950 euro aan inkomsten per maand. Dus minder dan het minimumloon. Ook die mensen moeten elke maand bijna 300 euro aan sociale premies betalen. Dat is niet of nauwelijks te doen.

Bijdrage naar rato van inkomen

Niemand is echt gelukkig met dit systeem en er wordt al jaren gepraat over het aanpassen ervan. Een paar maanden terug is de regering-Sánchez met een voorstel gekomen: bijdragen naar rato van inkomen. Er komt een schaal van minimaal 90 euro tot maximaal 1.220 euro per maand. Verdien je minder dan 3.000 euro per jaar, dan betaal je 90 euro per maand. Verdien je meer dan 48.840 euro per jaar, dan betaal je 1.220 euro per maand. Het nieuwe systeem wordt geleidelijk ingevoerd tussen 2023 en 2031.

Áls het wordt ingevoerd. Er is een probleem: omdat een aanzienlijk deel van de autónomos met dit nieuwe systeem minder zou gaan betalen, zou de Spaanse staat beduidend minder belasting ophalen dan in het huidige systeem. En daar is men in Europa niet zo blij mee. Natuurlijk is er ook protest aan de andere kant van het spectrum: goedverdienende zelfstandigen gaan aanzienlijk meer betalen en die zijn daar uiteraard ook niet blij mee.

Is het Nederlandse systeem beter?

Ik heb heus wel even moeten slikken toen ik hoorde van de verplichte premies voor zzp’ers in Spanje. Het is simpel: ik begin als zelfstandig tekstschrijver in Spanje elke maand met 289 euro in de min. Maar is het Nederlandse systeem dan beter? Waar veel zzp’ers niet sparen voor hun pensioen en een vrijwillige arbeidsongeschiktheidsverzekering zo duur is, dat slechts een kwart van de zzp’ers er eentje heeft? Daarbij komt: ik was in Nederland zo’n 110 euro voor een basisverzekering kwijt geweest. Plus eigen risico van 385 euro, dat vorig jaar en dit jaar zonder twijfel was opgegaan. Totaal ruim 140 euro per maand.

Het grote verschil met Spanje is dat iedereen in Nederland AOW krijgt, of je nou gewerkt hebt of niet. In Spanje bouw je alleen pensioen op als je werkt. Bovendien hebben zelfstandigen in Nederland recht op een bijstandsuitkering. In Spanje is er pas sinds kort een vangnet voor de allerarmsten. Bepaald geen vetpot. Van 461 euro per maand voor een alleenstaande tot 1015 euro per maand voor 2 volwassenen met 3 of meer kinderen.

Zwaardere lasten voor autónomos

Ik heb er geen berekeningen op losgelaten, maar mijn indruk is dat autónomos in Spanje substantieel meer bijdragen aan de algemene pot dan zzp’ers in Nederland. Ook qua belastingen kennen zzp’ers in Nederland veel meer vrijstellingen. Of het Spaanse systeem eerlijker is, weet ik niet. Een derde van de Spaanse autónomos duikt met het huidige systeem ruim onder het minimumloon. Maar in loondienst gaan, kunnen ze meestal niet. De werkloosheid is nog steeds hoog.

Geo-arbitrage

Zou ik het mensen daarom afraden om locatie-onafhankelijk te gaan werken vanuit Spanje? Nee. Het is iets om rekening mee te houden, maar meer ook niet. Zeker niet als je een digitale nomade met een vaste standplaats bent. Mensen zoals ik doen aan geo-arbitrage: we wonen in een land met een lagere levensstandaard en verdienen ons inkomen in een land met een hogere levensstandaard. Dat betekent dat ik een hoger uurtarief kan vragen dan mijn Spaanse collega’s en dus minder hoef te werken voor hetzelfde geld.

En, laten we wel wezen, ik woon in dit land. Dus ik draag graag mijn steentje bij.