Leuker kunnen ze het niet maken

Het is iets waar bijna geen enkele emigrant aan ontkomt. Het invullen van het M-biljet van de Nederlandse Belastingdienst. Ik las er al verschillende horrorverhalen over, maar nu ben ik zelf aan de beurt.

Ambtenaren achter een loket

Ik verlang al bijna naar de Spaanse bureaucratie. Waar je ambtenaren achter een loket in de ogen kunt kijken nadat je een nummertje hebt getrokken. Waar de regels stupide zijn, maar wel een handelingsperspectief bieden.

Ah, ik begrijp dat ik nu een kwartaal lang elke maand geld van mijn ene naar mijn andere bankrekening moet overboeken? Prima, dan gaan we dat doen.

Het M-biljet

Over het jaar dat je uit Nederland vertrekt kun je bij de Nederlandse Belastingdienst geen online aangifte doen. Dat gaat alleen met het beruchte M-biljet. Het is een pak papier met 83 vragen en een 88 pagina’s tellende toelichting. Ik ben bureaucratisch aardig onderlegd, maar bij het M-biljet deinsde ik wel even terug.

Ik ben bureaucratisch aardig onderlegd, maar bij het M-biljet deinsde ik wel even terug.

Misschien moest ik voor deze ene keer maar eens professionals inschakelen. Ik legde drie belastingadviseurs met expertise in emigratie mijn situatie voor en vroeg offertes op. Dat leidde tot drie verschillende antwoorden.

Dan toch maar zelf doen.

Bellen met de Belastingdienst

Met een rekenmachine bij de hand ging ik aan de slag. Het resultaat viel uiteindelijk best mee. Ik snapte vraag 28i niet, maar dat bleek een foutje op het formulier. Verder twijfelde ik over de interpretatie van de vragen 11g, 37a en 74d.

‘Hallo, met de Belastingdienst buitenland?’

‘Hallo, ik heb wat vragen over het M-biljet. Kan ik die zo afvuren?’

(Gelach) ‘Nee, dat is niet de bedoeling. Voordat je het weet zit ik met u dat hele biljet door te nemen. Ik ga mijn collega’s vragen om u over een paar dagen terug te bellen. Wanneer ze u bellen, dan kan het zijn dat u uw vragen kunt stellen, maar het kan ook zijn dat ze eerst een nieuwe telefonische afspraak met u maken.’

Logisch.

‘Nee hoor’

Dat terugbellen zou geschieden op dinsdag tussen acht en elf uur ‘s ochtends. Om acht uur ‘s ochtends zat ik met het pak papier van de Belastingdienst op de juiste pagina opengeslagen klaar. Om tien voor elf ging de telefoon.

‘Hallo, met de Belastingdienst. U bent ondernemer en die helpen we niet. U moet gewoon uw eigen administratie bijhouden.’

Het was de openingszin.

Al snel bleek dat hij van toeten noch blazen wist.

Na enige toelichting van mijn kant was deze meneer toch bereid om naar mijn vragen te luisteren. Maar al snel bleek dat hij van toeten noch blazen wist. Dat je een zakelijke rekening in principe niet in box 3 hoeft op te tellen bij je vermogen, daar had hij bijvoorbeeld nog nooit van gehoord.

Het gesprek eindigde zo.

‘Vraag 74d gaat over de buitenlandse periode, dus die hoeft u niet in te vullen.’

‘Nee hoor, de vragen 74a, b, en c, gaan over de buitenlandse periode, maar vraag 74d gaat over de binnenlandse periode.’

‘Nee hoor.’

‘Wel hoor. Bij de toelichting op vraag 74 op bladzijde 73 staat een rekenmodel en daarin moet ik onder meer het bedrag van vraag 28l overnemen en dat gaat over de binnenlandse periode. En de uitkomst van het rekenmodel is het bedrag dat ik bij 74d moet invullen.’

— stilte en druk geblader aan de andere kant van de lijn —

‘Mevrouw, bent u later vandaag nog bereikbaar? Ik moet dit even nazoeken.’

Ik was nog in Nederland en het was de enige dag dat ik tijd dacht te hebben voor een kneuterige NS-wandeling. Maar ik wilde ook wel heel graag een vinkje zetten bij de zoveelste bureaucratische hobbel als kersverse emigrant.

‘Ja hoor, ik ben de hele dag nog bereikbaar.’

Warrige zinnen

Om drie uur belde de meneer opnieuw. Hij had toch echt gelijk wat vraag 74d betrof, maar hij kon niet uitleggen waarom. Alleen dat hij het had nagevraagd. Het gesprek dat daarna volgde kan ik onmogelijk nog reproduceren en ik bespaar jullie liever jargon als ‘kwalificerend buitenlands belastingplichtige’ en zo.

Meneer noemde ergens in een bijzin ook nog even het ‘huurwaardeforfait’ dat al sinds begin deze eeuw het eigenwoningforfait heet. Zou zijn laatste scholing van die tijd dateren?

Het leek alsof hij opdreunde wat hij nog onthouden had.

De meneer kraamde nog wat warrige hak-op-de-tak-zinnen uit over dingen die niet relevant waren. Ik ging er zelf ook van hakkelen. Hij combineerde dat met aannames die niet klopten. Hij had me namelijk geen enkele vraag gesteld over mijn situatie, die nogal specifiek en afwijkend is.

Voor zover de situatie van emigranten niet altijd specifiek en afwijkend is.

Het klonk alsof de belastingmeneer te rade was gegaan bij een collega en nu opdreunde wat hij daar nog van onthouden had. Zonder ook maar een snars te begrijpen van wat hij zei. Aan het antwoord te horen had hij bovendien de verkeerde vraag gesteld. Het was me wel duidelijk, ik ging aan deze meneer niks hebben.

Wel makkelijker

Ik overwoog om de procedure van belastingtelefoon bellen nog een keertje over te doen. Wellicht zou ik dan een andere medewerker aan de lijn krijgen. Het risico dat me dat nog een verloren dag zou opleveren leek me echter te groot. Ik besloot op mijn boerenverstand te vertrouwen.

Over drie jaar weet ik hoe de Belastingdienst mijn creativiteit heeft beoordeeld.

Om vijf uur klonk de verlossende plof van een dikke, blauwe envelop die neerkwam in een Amsterdamse brievenbus. Over drie jaar weet ik hoe de Belastingdienst mijn creativiteit heeft beoordeeld.

Leuk hoeven ze het van mij niet te maken. Maar misschien wel zo makkelijk dat hun eigen medewerkers het kunnen begrijpen.