Over klimaathelden en leunstoelcynici

Wat een hoopvolle en cynische week was het in Nederland. Duizenden schoolkinderen die de straat op gaan voor het klimaat en honderden verzuurde vijftigers die het nodig vonden om daar vanuit hun leunstoel iets denigrerends over te roepen.

Hup jeugd!

Greta Thunberg

Ik was er wat laat bij, maar ik ontdekte de afgelopen week dus dat er in Zweden een meisje van zestien is die de wereld aan het redden is. Het vlammende betoog van Greta Thunberg om de opwarming van de aarde als crisis te bestrijden is zo raak als het maar zijn kan. Ons huis staat in brand.

Stakende scholieren

Nadat ze maandenlang elke vrijdag alleen voor het Zweedse parlement heeft zitten schoolstaken, heeft Greta Thunberg het nu dus voor elkaar. Overal zijn scholieren haar voorbeeld gaan volgen. Deze donderdag ook in Nederland. Duizenden scholieren kwamen met bordjes vol met geweldige vondsten naar Den Haag, om aan het kabinet te vragen om méér te doen om het klimaat te redden.

De reactie van klimaatminister Wiebes: ‘Het is meer hun klimaat dan het onze.’

Zure vijftigers

Sheila Sitalsing heeft gelijk. Gezegend is het land dat zulke prachtkinderen heeft voortgebracht. Maar zo dacht niet iedereen. Een dappere verslaggever van de Telegraaf toog naar de McDonalds om pokdalige jongens van vijftien te verhoren over hun inconsequenties. Een heel leger van zure vijftigers op sociale media noemt demonstrerende schoolkinderen hypocriet omdat ‘ze nog wel op vliegvakantie gaan’.

Man, man, man.

Dus we hebben in Nederland nu één groep die kinderen de maat neemt over hun vliegvakanties en hun vleesconsumptie en een andere groep die zegt dat Nederlandse maatregelen op wereldwijde schaal geen enkel effect hebben.

Twitter

Ik schrok ervan. Niet van de rabiaat-rechtse opiniemakers die inmiddels een groot deel van het internet bevolken. Ik schrok van de mensen in mijn eigen tijdlijn op Twitter. Twee jaar geleden begon ik een heel nieuw twitteraccount en heb daar inmiddels een aangename bubbel van weldenkende mensen verzameld. Zodat twitter weer leuk werd.

En ja jongens, om te weten wat er zich buiten die bubbel afspeelt, kom ik via hashtags nog regelmatig in die andere, duistere wereld terecht. Maar dan wel wanneer ik er zelf voor kies.

Maar opeens zag ik vergelijkbare reacties van mensen die ik volgde. Iemand vroeg zich hardop af ‘wat de jeugd van tegenwoordig zelf eigenlijk deed voor het klimaat’ (hij vulde het antwoord meteen maar even in). En een ander ging helemaal over de top en begon over een of andere rare complottheorie waar net nog een Belgische minister over gestruikeld was.

Zuiver op de graat

Over het bizarre idee dat je pubers van bovenaf kunt aansturen is al genoeg geschreven. Maar nog even over dat idiote standpunt dat je alleen maar mag demonsteren voor een beter klimaat als je zelf 100% zuiver op de graat bent. Omdat ik al 25 jaar vegetariër ben, ken ik die discussie maar al te goed. ‘En waarom draag jij leren schoenen?’

Tief toch een eind op zeg.

Waar denk je dat deze kinderen de afgelopen tijd over na zijn gaan denken? Wat doet het met je bewustwording als je samen met klasgenoten briljante leuzen op een stuk karton schrijft, in de trein afreist naar Den Haag en daar met duizenden leeftijdgenoten door de stad trekt?

Dit is een proces hè?

Overheidsbeleid

En inderdaad, zure vijftigers gingen als zestienjarige niet op vliegvakantie. Dat konden hun ouders niet betalen. En daar schuilt nu precies het probleem. De verleiding tot CO2-uitstoot is tegenwoordig levensgroot. Vliegen kost niks, kiloknallers kosten niks en gemakzucht is geen enkele mens vreemd.

Het vraagt dus óf reteveel van je zelfdiscipline (en je portemonnee) om bijvoorbeeld in dertig uur over land naar Davos af te reizen – zoals Greta Thunberg deed – óf je zorgt dat de overheid je tot beter gedrag dwingt. Bijna iedereen vindt belasting betalen noodzakelijk, maar bijna niemand zou het vrijwillig doen.

Rokende scholieren

Toen ik eind jaren tachtig op de middelbare school zat, stond de aula blauw van de rook. Dat was nooit veranderd zonder overheidsregels. In 1996 had 57,6% van de scholieren tussen de twaalf en de zestien ooit gerookt. In 2017 was dat percentage gedaald naar 17,3%.

Bereikt door overheidsbeleid en een veranderende publieke opinie.

Vliegtaks

Die veranderende opinie is precies waar die stakende scholieren nu aan bijdragen. Voor de rest: overheidsbeleid. We gaan pas echt minder vliegen als er een kerosinetaks komt en btw op vliegtickets. En we gaan pas van het gas af als… de overheid ons dwingt om van het gas af te gaan. Als we echt het klimaat willen redden, dan moeten we morgen die CO2-tax invoeren.

Stapjes

Pleit ons dat allemaal vrij om ook zelf verantwoordelijkheid te nemen? Nee. Maar elkaar voortdurend de maat nemen is wel het meest demotiverende wat je kunt doen. Gedragsverandering begint bij erover nadenken en erover praten. Elk stapje in de  goede richting is er een. En wat de jeugd van tegenwoordig laat zien is een enorme stap.