Stemrecht in een raar land

Dit jaar zijn er op verschillende niveaus verkiezingen in Spanje. En ik mag meedoen, want ik heb onlangs bericht gehad dat ik hier vanaf nu stemrecht heb. Hoewel er al twee generaties zonder dictatuur opgroeiden, is Spanje nog steeds een raar land. Alles is hier politiek. En sinds kort heeft Spanje ook zijn eigen enge partij.

Voorheen politiek dier

Ik vind politiek interessant. Als politicoloog, maar ook omdat ik in Nederland politiek actief was. Het is alweer even geleden, maar van 2001 tot 2008 was ik voorlichter bij de Amsterdamse gemeenteraadsfractie van GroenLinks. En van 2003 tot 2005 duoraadslid. Ik probeer nu een beetje thuis te raken in de Spaanse politiek en val van de ene verwondering in de andere.

Staatsgrepen en separatisme

Spanje heeft een roerige politieke geschiedenis. Een groot deel van de twintigste eeuw werd gevuld met staatsgrepen, dictaturen, separatisme, terrorisme en een burgeroorlog. Sinds 1978 heeft het land een democratische grondwet.  Maar in 1981 was er nog een mislukte staatsgreep en tot in 2009 pleegde de ETA terroristische aanslagen.

Het kan in Spanje.

Het separatisme speelt ook nu nog een grote rol in de Spaanse politiek. In 2017 riep Catalonië eenzijdig de onafhankelijkheid uit. De initiatiefnemers zijn gevlucht naar het buitenland of zitten gevangen. Ze zijn nog steeds in afwachting van hun proces. Het kan in Spanje.

Censuur in de 21e eeuw

De politiek is hier volledig met de samenleving verweven. Ik schreef daar eerder al eens over, maar ik kom nog steeds allerlei rare voorbeelden tegen. Zo heb ik de afgelopen tijd een oude serie zitten bingewatchen. La República, over de roerige jaren 30 ten tijde van de tweede republiek, vlak voor het uitbreken van de burgeroorlog. Het eerste seizoen werd in 2011 uitgezonden en het tweede seizoen lag klaar voor 2012.

Het tweede seizoen van de serie verdween in een la.

Deel twee kwam echter niet op de buis. In 2011 won de rechtse Partido Popular (PP) de verkiezingen en de serie verdween in een la. De reden is onbekend. Officieel werd de (zeer populaire) serie niet uitgezonden omdat er geen plek meer voor was in de programmering.

In juni 2018 moest de PP aftreden vanwege een corruptieschandaal en kwamen de socialisten aan de macht. Et voilà, sinds november 2018 wordt het tweede seizoen van de serie uitgezonden.

Verkiezingen

Op 26 mei 2019 zijn er drie verkiezingen tegelijk: voor de gemeente, voor de autonome regio Asturias en voor het Europees Parlement. Ik mag voor alle drie stemmen. Ik heb mijn keus nog niet gemaakt, maar dat ik ga stemmen staat vast.

Enge partij

Lange tijd leek Spanje gevrijwaard te blijven van rechtspopulistische partijen. Maar helaas, het virus is hier nu ook overgewaaid. De partij heet VOX en is ronduit eng. Om een paar punten uit hun programma te noemen: tegen de rechten van LHBTI’s en de nieuwe wet die vrouwen beter moet beschermen tegen verkrachting en huiselijk geweld, voor het gezin als hoeksteen van de samenleving, de jacht en stierenvechten. En nog zo wat traditioneel Spaanse waarden.

Franco lijkt wel terug.

In december 2018 haalden ze in Andalusië hun eerste zetels. Van nul naar twaalf, van de 109. Voornamelijk vanwege hun anti-immigratie houding en hun verzet tegen het separatisme in Catalonië. Als je het programma leest dan lijkt Franco wel terug. Volgens een recente peiling staan ze landelijk inmiddels op 11% van de stemmen.

Zwart en illegaal

Alles is hier politiek en tegelijkertijd doet de gewone Spanjaard zijn best om zich zo min mogelijk van de autoriteiten aan te trekken. De zwarte economie is enorm. En je doet veel dingen het beste illegaal. Dat wordt ook gestimuleerd door de overheid. Als je bijvoorbeeld zonnepanelen wil, dan moet je ingewikkelde bureaucratische procedures door en tot kort geleden liep je zelfs het risico op een ‘zonbelasting’. Maar als je een goede relatie met je buren hebt, dan leg je ze gewoon op je dak. Grote kans dat je ermee weg komt.

Veel dingen doe je het beste illegaal.

Ik doe er allang aan mee. Officieel had ik bijvoorbeeld voor de vervanging van de open haard een vergunning bij de gemeente moeten aanvragen. Voor alles wat je verbouwt. Al wil je nieuwe tegels in je badkamer. Maar je moet wel Paco Loco (Gekke Henkie) heten wil je daarvoor een formulier komen invullen, geld betalen en vervolgens een maand wachten op goedkeuring.

Er schijnen in heel Asturias vijf controleurs te zijn.

Elektriciteit

Illegaal elektriciteit aftappen is ook een bekend gebruik. Dat doe ik niet, maar ik snap het wel. De bazen van de elektriciteitsbedrijven zijn corrupte boeven en nauw verbonden met de Partido Popular. Ze dwingen je om aangesloten te zijn en houden de kosten hoog. Spanje staat op de vijfde plaats in Europa qua elektriciteitsprijzen, na Denemarken, Duitsland, België en Ierland. Sommige mensen hebben dan niet zo’n scrupules om te stelen van boeven.

Invloed

Nou ja, zo’n land dus. En sinds kort beschik ik over de illusie om daar een piepklein beetje invloed op te kunnen uitoefenen. Maar eerst nog even verder met verwonderen.