Het is volbracht

Het is mijn laatste avond in Ribadesella. Een feestelijke, want vandaag is er een wonder geschied. Ik ben resident geworden!

Het was als Asterix en Obelix die Vrijgeleide A38 moesten bemachtigen, maar het is gelukt. Sinds vandaag ben ik de trotse bezitter van een groen papiertje ter grootte van een creditcard en mag ik mijzelf Residente communitario en España noemen.

Het relaas van de streng kijkende mevrouw en de queeste van printjes maken. Een lang verhaal.

Woud van bureaucratie

Het bemachtigen van Vrijgeleide A38 was één van de twaalf onmogelijke taken die Asterix en Obelix opgelegd kregen door Julius Caesar om te bewijzen dat ze goden waren. Ze raakten verstrikt in een Kafkaësk woud van bureaucratie: een kantoor met Romeinse ambtenaren.

Ik heb me als een mak lam door de procedure laten drijven.

Ik heb niet de strategie van Asterix en Obelix gekozen (die lieten de bureaucraten doordraaien op hun eigen regels), maar de weg van de minste weerstand: ik heb me als een mak lam door de procedure laten drijven. Het motto: als jullie het zo willen hebben, dan kunnen jullie het zo krijgen.

Vrij verkeer van personen?

Verse immigranten moeten in Spanje twee hobbels nemen: het verkrijgen van een NIE (een soort burgerservicenummer) en het aanvragen van Residencia. Dat vrije verkeer van personen binnen de EU is iets minder vrij dan het lijkt. Officieel mag je slechts drie maanden in een ander EU-land verblijven en daarna moet je jezelf melden. Om er permanent te mogen verblijven moet je aan een aantal voorwaarden voldoen.

Ik zeg ‘ongeveer’ omdat de regels overal net weer even anders zijn.

In Spanje is dat ongeveer dit: je moet een geldig EU-paspoort hebben, ingeschreven staan bij een Spaanse gemeente, een ziektekostenverzekering die net zoveel dekt als het Spaanse ziekenfonds (de Seguridad Social) en je moet aantonen dat je middelen van bestaan hebt. Ik zeg ongeveer, omdat de regels in de praktijk per provincie, per politiebureau en per ambtenaar soms net weer even anders zijn. En omdat ze om de haverklap wijzigen.

Middelen van bestaan

Vooral die laatste regel is ruim interpreteerbaar. Heb je een Spaans arbeidscontract of een Nederlandse AOW-uitkering, dan is het simpel. Anders is het vaag. Sommige mensen worden geaccepteerd omdat ze een ruim banksaldo kunnen laten zien. Hoe ruim, dat weet niemand.

Hoe hoog? Welke bron? Zoek het uit.

In mijn geval gold dat er maandelijks een bedrag op mijn Spaanse bankrekening moest binnenkomen. Dat kon ik aantonen met het overleggen van gestempelde bankafschriften van tenminste de laatste drie maanden. Het bedrag moest hoog genoeg zijn ‘om er op redelijke wijze van te kunnen leven’. Hoe hoog? Welke bron? Zoek het uit.

Salaris aan jezelf

Begin maart zat ik op een terras met een andere Nederlander hier in Ribadesella. Hij zit dicht tegen zijn pensioen aan en heeft voldoende spaargeld om die periode te overbruggen. Het advies dat hij had gekregen: maak drie maanden lang een vast bedrag over van je Nederlandse bankrekening naar je Spaanse bankrekening. Van jezelf naar jezelf dus. En zet er ‘salaris’ bij.

Ik begon mezelf braaf elke maand salaris uit te betalen.

Mak schaap, weg van de minste weerstand. En dus opende ik in maart met veel geploeter een Spaanse bankrekening (geen sinecure als je geen resident bent). Ik begon mezelf braaf elke maand salaris uit te betalen. En ik vroeg de huurder van mijn Amsterdamse appartement om voortaan de huur naar mijn Spaanse bankrekening over te maken.

Hopla, twee bronnen van inkomsten. Als ze het zo willen hebben, kunnen ze het zo krijgen. De bedragen zaten voor de zekerheid samen ruim boven waar Juan Modaal mee thuiskomt.

Streng kijkende mevrouw

Die ziektekostenverzekering is ook zoiets. Ik had er nog eentje in Nederland. Eentje die gewoon alle kosten dekt als ik hier in Spanje ziek zou worden. Ik besloot langs te gaan bij de Nationale Politie in Gijón (waar ik mijn aanvraag moet doen) om te vragen of die verzekering voldeed.

Ik hoopte dat ik bij de gezellige paardenstaartmevrouw mocht aanschuiven.

Ik trof voor de tweede keer een streng kijkende mevrouw.

De eerste keer was bij de aanvraag van mijn NIE. Ik trok een nummertje en ging zitten wachten. Er waren twee loketten. Eentje met een gezellig lachende mevrouw met een paardenstaart. Achter het andere loket zat een streng kijkende mevrouw. Boblijn, zuinige mond, groeven in het gezicht, een leesbril op de punt van haar neus. Vrijgeleide A38 krijg je van mij echt niet zomaar, straalde deze ambtenaar uit.

Ik zat daar te wachten en te hopen dat ik bij de gezellige paardenstaartmevrouw mocht aanschuiven. Maar ik moest naar streng kijkende mevrouw. Het voelde alsof ik examen kwam doen. Wonder boven wonder slaagde ik in één keer voor mijn NIE.

Twee ziektekostenverzekeringen

De tweede keer trof ik dus opnieuw streng kijkende mevrouw. Ik vroeg hoe het zat met de ziektekostenverzekering. Mocht dat ook een Nederlandse zijn? Die had ik namelijk nog. ‘Ik moet de polisvoorwaarden kunnen lezen om te checken of je verzekering alles dekt wat de Seguridad Social ook dekt’ antwoordde ze. ‘Mogen die in het het Engels zijn?’ vroeg ik. Het was de enige keer dat ik streng kijkende mevrouw heb zien lachen. ‘Nee, die moeten natuurlijk in het Spaans’ schamperde ze.

Er is bij het bureau buitenland van de Nationale Politie geen enkele ambtenaar die Engels spreekt.

Ik belde met mijn Nederlandse zorgverzekering. Heel gek, maar ze hadden de polisvoorwaarden niet in het Spaans. Laten vertalen was ook geen optie, want de voorwaarden bedragen 64 pagina’s. Mak schaap, weg van de minste weerstand. Ik moest een Spaanse ziektekostenverzekering. En zo heb ik er sinds deze maand dus twee: een Nederlandse en een Spaanse.

Een twitteraccount

Fast forward naar gisteren. Ik zat inmiddels vier weken op de polisvoorwaarden van mijn Spaanse ziektekostenverzekering te wachten. Tot de varkens gingen vliegen. Ik had me er al in berust dat ik half juli pas mijn aanvraag voor residencia zou kunnen indienen.

Maar ik bedacht me ook: als ze in vier weken geen polis kunnen toesturen, waarom in zes weken dan wel? Ik had al van alles geprobeerd, alleen het twitteraccount van de verzekeraar nog niet. Customer care via twitter staat in Spanje nog in de kinderschoenen. Maar ja, wie niet waagt.

Als ze in vier weken geen polis kunnen toesturen, waarom in zes weken dan wel?

Ze reageerden binnen een halfuur. Dertig seconden na hun twitterbericht ging bij mij de telefoon. Een vriendelijke mevrouw van de verzekering aan de lijn. ‘Wist je dat ik de polisvoorwaarden ook aan je kan mailen?’ ‘Maar de Nationale Politie wil originelen zien’ reageerde ik. ‘Nee hoor,’ zei de mevrouw, ‘ik weet zeker dat ze ook akkoord gaan met wat ik je nu meteen ga toesturen.’

Vijf minuten later zaten ze in mijn mailbox.

Printjes

Dat was gisteravond om 19.15 uur. Het bloed begon te stromen. Printjes moet ik hebben. Want alles moet je bij de Nationale Politie geprint en in tweevoud aanleveren. Als ik vanavond de papieren in orde maakte, kon ik morgenvroeg in de auto springen naar Gijón. Vanwege de lange wachttijden is vroeg aankomen het devies. Bovendien gaat het loket om 14.00 uur dicht.

Morgen weer, het is fiesta vandaag.

Ik wist in Ribadesella twee winkels waar je kon printen en ze waren allebei nog tot 20.00 uur open. Ik zette de documenten op een stickje, trok mijn schoenen aan en ging op een drafje de heuvel af, het dorp in.

De eerste printwinkel was dicht. Raar. De tweede zat aan de andere kant van het dorp, over de brug. Ik marcheerde erheen. Ook dicht. Ik vond een Chinese winkel die open was en vroeg of zij wisten waar ik zou kunnen printen. ‘Morgen weer, het is fiesta vandaag.’

Nog één kans

Bezweet kwam ik weer thuis. Plan B. Ik had nog één dag, nog één kans. Ik moest ‘s ochtends eerst langs de bank voor verse bankafschriften. Die ging om 8.30 uur open. De printwinkel aan de andere kant van het dorp om 9.00 uur. En dan hup, in de auto naar Gijón. Hopen dat het klopt wat de mevrouw van de verzekering zei: dat de streng kijkende mevrouw printjes accepteert.

Residencia is een ding

Ik zeg het jullie eerlijk, ik heb niet al te best geslapen. Residencia is een ding en dit was voorlopig mijn laatste kans. Vanochtend was ik om 8.30 uur de eerste klant bij de bank. Dat ging soepel. Op naar de volgende hindernis. Bij de printwinkel pakte de PC mijn stickje niet, maar ik was niet voor één gat te vangen. Dropbox. Ik mailde de bestanden ter plekke naar de winkel.

De printer liep een paar keer vast en daarna was de toner op.

De meneer van de winkel – die helemaal geen haast had – vroeg of ik echt alle 24 pagina’s van de polisvoorwaarden wilde printen in tweevoud. De printer had ook geen haast. Het was zo’n ouderwetse inkjetprinter, je kon hem regel voor regel horen. De printer liep een keer vast en daarna was de toner op. Met behulp van het kopieerapparaat (dat twee keer vastliep) slaagde de meneer er uiteindelijk in om me een pak papier te overhandigen.

Bij de Nationale Politie

Ik trok een nummertje en ging zitten. Ik voelde me een schoolkind dat bij de hoofdmeester moest komen. Als ik nou mijn huiswerk maar goed had gemaakt. De streng kijkende mevrouw gaf me een vorsende blik. Ze was dit keer niet alleen, er zat een jongere meneer naast haar.

‘Altijd beginnen bij formulier EX18.’

Toen ik aan de beurt was, nam de meneer de stapel papieren van me aan. Hij bladerde er een beetje hulpeloos doorheen. ‘Altijd beginnen bij formulier EX18’ zei de mevrouw op een toon alsof ze deze zin niet voor het eerst uitsprak. De jonge meneer boog zich over het aanvraagformulier. ‘Alles klopt toch?’ vroeg hij onzeker. ‘Ja, alles klopt’ zuchtte streng kijkende mevrouw. ‘Nu de rest nog.’ Ze begonnen mijn bankafschriften te bestuderen. ‘Ga maar weer even daar zitten’ gebood de mevrouw.

Leges betalen

Ik sloop terug naar de stoel waar ik had zitten wachten. De jongere meneer vertrok met mijn papieren buiten beeld. De mevrouw bleef met een verveeld gezicht achter. Ze leek op dinsdagochtend toe aan het weekend. Ik zat peentjes te zweten.

Daar kwam de meneer weer tevoorschijn. Hij liet een van de door mij ingeleverde paperassen aan zijn collega zien. Hij wees met zijn vinger ergens op een vel. De streng kijkende mevrouw boog zich erover. Ze wisselden wat dingen die ik niet kon verstaan.

Ze leek op dinsdagochtend al toe aan het weekend.

De mevrouw wenkte me en ik schoorvoette naar het loket. Ze gebood me om mijn handtekening te zetten onder formulier EX18. Mijn hand bibberde. Daarna legde de meneer uit dat ik met een ander formulier naar de dichtstbijzijnde bank moest om leges te betalen. Vervolgens mocht ik terugkomen, een nieuw nummertje trekken en als ik aan de beurt was de rest van de formaliteiten afhandelen.

Verlossende woorden. Ik heb waarschijnlijk heel ongelovig gekeken.

Groen stukje papier

Eenmaal buiten danste ik naar de bank. En ik danste weer terug en inmiddels was de hele rij opgeheven en kon ik meteen weer aanschuiven. Ik gaf het bestempelde formulier van de bank, de meneer typte wat in een computer en er ging een vel papier door de printer.

Ik meende iets van een glimlach te bespeuren.

Mijn vingerafdruk werd genomen, de meneer zette nog wat stempels en uiteindelijk reikte hij me een groen stukje papier ter grootte van een creditcard uit. ‘Ik zou hem maar meteen laten plastificeren’ zei de mevrouw. Ik meende iets van een glimlach te bespeuren.

Terug in Ribadesella toog ik naar de printwinkel om het groene papiertje te laten plastificeren. Toen ik weer thuiskwam, vond ik de polisvoorwaarden van de zorgverzekeraar in de brievenbus.