Waarom de verkiezing van Trump mijn emigratiebehoefte aanwakkert

Het is altijd lastig om een analyse te maken van een tijd waar je middenin zit. En toch ben ik er niet gerust op. De verkiezing van Trump is een nieuwe bevestiging dat we in een soort Dark Ages terecht zijn gekomen. Steeds vaker voel ik de behoefte om me terug te trekken in een wereld waar ik zelf invloed op heb.

Dit is een andere blogpost dan jullie hier van mij gewend zijn. Hij past bij mijn post over klimaatverandering. Het zijn dingen die me bezighouden en die van invloed zijn op de keuzes die ik aan het maken ben.

Met zijn allen op de afgrond af

Het nieuwe millennium heeft wereldwijd nog niet veel vreugde gebracht. Islamitisch georiënteerd terrorisme, dat gepaard gaat met groot leed en Middeleeuwse barbaarsheid in het Midden-Oosten, enorme vluchtelingenstromen en de sterke opkomst van populisme en xenofobie in veel Europese landen en de Verenigde Staten. Het leidt allemaal tot angst, egoïsme,  onderling wantrouwen en een sterk toegenomen polarisatie. Soms heb ik het gevoel dat we met zijn allen op de afgrond af gaan. Wat doen we elkaar toch een hoop ellende aan.

En dan heb ik het nog niet eens over de crisis waarover we nog steeds veel te veel onze schouders ophalen: de op ons af denderende klimaatverandering. Straks hebben de Verenigde Staten dus een president die dit enorme probleem doodleuk ontkent. Slechter hadden we het niet kunnen treffen.

Einde van de geschiedenis

Ik studeerde politicologie en internationale betrekkingen in de jaren 90. Hét boek uit mijn studietijd was The End of History and the Last Man van Francis Fukuyama (1992). Hoewel de titel misschien anders doet vermoeden, was het een optimistisch boek. Het tumult van twee wereldoorlogen en een koude oorlog lag achter ons, de wereldeconomie groeide als kool, de wereldwijde samenwerking nam toe en steeds meer landen kregen een democratisch regime. Communisme en fascisme waren verslagen, tirannen telden hun laatste dagen. Volgens Fukuyama waren we aan het einde van de geschiedenis beland. Over de hele wereld zag iedereen in dat democratie en economische groei welvaart en vrede bracht. Happily ever after. Het is nu moeilijk voor te stellen dat het werk van Fukuyama in de jaren 90 zo toonaangevend was.

Achter de dijken

Zie wat een takkenzooi we er met zijn allen van aan het maken zijn. Op wereldschaal, maar ook op heel klein niveau: we vechten elkaar in Nederland al zowat de tent uit over een fenomeen als Zwarte Piet. (Waar is de redelijkheid gebleven? Het fijne, ouderwetse polderen?) Het Europese ideaal, wat is er nog van over? Steeds meer mensen zouden het liefst de gulden weer invoeren en zich terugtrekken achter de dijken. En aan de andere kant van die dijken? Het jaar is nog niet om, maar nu al vestigde 2016 een triest record: 4220 mensen verdronken voor de Europese kust.

Gelukszoekers. Zijn we dat niet allemaal?

Het is een schaal waar ik steeds minder mee kan. Ik word er boos en verdrietig van, maar dat helpt niks. Gisteren zag ik via twitter een beeld van een vrouw die op het punt stond om gestenigd te worden. Het beeld staat nog steeds op mijn netvlies, maar dat heeft niets aan haar lot veranderd.

De wereld verkleinen

En soms denk ik dan: laat mij maar mijn eigen kleine wereld creëren. Bijvoorbeeld op een ochtend dat ik wakker word met het nieuws dat Donald Trump in het Witte Huis terecht is gekomen. Laat mij maar op het platteland wonen, ver weg van de grote, boze wereld, met al zijn ellende waar ik toch niks aan kan veranderen. Laat mij maar op mijn eigen microniveau doen waarvan ik denk dat het goed is.

Leven dichtbij de natuur, zorgen voor dieren die niemand meer wil hebben, werken met jonge vrijwilligers die andere ideeën hebben over waar het naartoe moet. Laat mij maar proberen te leven met weinig spullen, met zonne-energie en groente uit eigen tuin. Zo min mogelijk onderdeel zijn van dingen waar niet aan wil meewerken (zoals mijn verplichte pensioenfonds ABP, dat investeert in kolen en tabaksplantages). Laat mij iets betekenen voor de mensen die op dat moment om me heen zijn. Hoe klein die betekenis ook is. Dat is een schaal die ik aan kan.

Nou ja, soms denk ik dat. Bijvoorbeeld op een dag als vandaag. En morgen nuanceer en relativeer ik dat weer. Een beetje.